Khi nhắc đến mô hình đa cấp, chắc chắn sẽ có rất nhiều người Việt nghĩ tới hành vi lừa đảo. Thậm chí hiện nay cụm từ “đa cấp” còn trở thành khái niệm ám chỉ lừa đảo. Thế nhưng mô hình đa cấp có xấu như người ta nghĩ hay không, bản chất thực sự của kinh doanh đa cấp và đa cấp biến tướng là gì thì không phải ai cũng biết.
Mục Lục
Bản chất của mô hình đa cấp là gì?
Ở Việt Nam khi ai đó nhắc đến cụm từ “kinh doanh đa cấp” thì đa phần đều nghĩ người đó không phải kẻ lừa đảo thì cũng là nạn nhân của những vụ lừa đảo. Bởi thế, dường như cả xã hội đều đề phòng “đa cấp”, thậm chí là tẩy chay, khinh bỉ hoặc xúc xiểng. Song trên thực tế, số người tham gia kinh doanh đa cấp lại ngày một tăng cao trái ngược với tâm lý loại trừ của xã hội.
Thực chất, kinh doanh đa cấp được pháp luật Việt Nam thừa nhận là hợp pháp và là ngành nghề kinh doanh có điều kiện và chỉ được hoạt động khi được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp theo quy định của Chính phủ. Tuy nhiên, một số người, nhóm người đã sử dụng mô hình này với mục đích vụ lợi ngay từ đầu, họ tìm cách dụ dẫn người khác đưa tiền cho mình rồi tìm cách tháo chạy an toàn và mang theo số tiền đó. Họ thành lập công ty kinh doanh đa cấp (đương nhiên không tuân thủ điều kiện pháp luật quy định) mà ta hay gọi là đa cấp biến tướng.
Thông thường, các công ty đa cấp biến tướng này sẽ tổ chức các hội thảo chia sẻ về những chính sách đêm lại lợi nhuận khủng từ hệ thống cho người tham gia. Từ đó, kêu gọi vốn từ các nhà đầu tư bằng cách đưa ra lãi suất hứa hẹn không tưởng để đầu tư vào một mô hình kinh doanh được vẽ ra hoàn hảo, sau đó lấy tiền của người sau và trả lãi suất lợi nhuận cho người trước cho đến khi vụ việc vỡ lở. Tại những cùng nông thôn phổ biến là hình thức dụ dỗ nạn nhân mua hàng hóa với công dụng vượt trội và giá cả cao hơn rất nhiều giá trị thực để tham gia mạng lưới kinh doanh.
Cách thức nhận diện doanh nghiệp kinh doanh mô hình đa cấp biến tướng
Thứ nhất, hiểu được kinh doanh đa cấp là gì?
Kinh doanh theo phương thức đa cấp là hoạt động kinh doanh sử dụng mạng lưới người tham gia gồm nhiều cấp, nhiều nhánh, trong đó, người tham gia được hưởng hoa hồng, tiền thưởng và lợi ích kinh tế khác từ kết quả kinh doanh của mình và của những người khác trong mạng lưới. Nếu thấy các đặc điểm này thì khi được gọi đầu tư hay tham gia một công ty thì ta phải nhận diện được rằng mình đang được mời gọi tham gia vào một mô hình đa cấp. Từ đó chúng ta phải tìm hiểu công ty đó có đủ điều kiện để hoạt động.
Thứ hai, doanh nghiệp không có giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp
trước khi tham gia mạng người đa cấp của bất cứ công ty nào, người tham gia cần phải kiểm tra xem doanh nghiệp này có được phép hoạt động kinh doanh đa cấp hay không. Việc có giấy phép hoạt động bán hàng đa cấp rất quan trọng, bởi vì một doanh nghiệp được cấp phép sẽ phải đáp ứng các điều kiện về mẫu hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp, quy tắc hoạt động, kế hoạch trả thưởng, chương trình đào tạo cơ bản rõ ràng, minh bạch và phù hợp với quy định của pháp luật, có hệ thống thông tin liên lạc để tiếp nhận, giải quyết thắc mắc, khiếu nại của người tham gia bán hàng đa cấp.
Thứ ba, công ty yêu cầu người tham gia đặt cọc, mua hàng hóa hay nộp một khoản tiền mới được tham gia hệ thống
Bất cứ yêu cầu bắt buộc mua hàng hóa, đặt cọc, phải nộp tiền là điều kiện để tham gia hệ thống công ty đa cấp đều là biểu hiện của hoạt động đa cấp biến tướng, vi phạm quy định pháp luật. Theo quy định pháp luật lao động, người sử dụng lao động không được yêu cầu người lao động phải thực hiện biện pháp bảo đảm bằng tiền hoặc tài sản khác cho việc thực hiện hợp đồng lao động và không được thu học phí của người tham gia học nghề.
Thứ tư, cam kết các khoản lợi nhuận, lãi suất khổng lồ.
Một nguyên tắc phổ biến của kinh tế học là lợi nhuận càng cao thì rủi do càng lớn và ngược lại. Thường thì các công ty đa cấp này sẽ chi trả lãi suất, lợi nhuận trong thời gian đầu để lấy niềm tin và kích thích lòng tham, xóa nhòa lí trí của người tham gia. Đến khi niềm tin lên đến đỉnh điểm, chính họ sẽ tiếp tục dùng tiền thưởng của mình để tái đầu tư và mời gọi những người xung quanh tham gia hệ thống mà không biết rằng số tiền để trả lãi suất, lợi nhuận chính là tiền của những người đến sau.
Thứ năm, dùng các mỹ từ thuyết phục người tham gia
Trong thời gian qua, các khóa học thành công, chương trình khởi nghiệp phát triển rầm rộ khiến tinh thần khởi nghiệp lên cao, mong muốn làm chủ không làm thuê, trở thành doanh nhân thành đạt là điểm yếu dễ dàng bị lợi dụng của người trẻ. Theo đó các công ty đa cấp biến tướng luôn tìm cách tẩy não người tham gia với các điệp khúc như: tương lai của bạn là do bạn quyết định đừng bao giờ bị cản trở bởi người khác, muốn thành công thì phải hành động dù đó là hành động sai trái như lấy tiền của gia đình và nói dối, muốn làm chủ thì phải bỏ tiền đầu tư…
Thứ sáu, doanh nghiệp chỉ quan tâm tới việc tìm người tham gia hệ thống
Chỉ khi có người tham gia hệ thống thì mới có dòng tiền tiếp theo. Do đó việc tìm người tham gia vào hệ thống gần như là mục tiêu sống còn của công ty đa cấp biến tướng. Nhận thấy điều này, pháp luật cấm hành vi doanh nghiệp cho người tham gia bán hàng đa cấp nhận tiền hoặc lợi ích kinh tế khác từ việc giới thiệu người khác tham gia vào hoạt động bán hàng đa cấp mà không phải từ việc mua, bán hàng hóa của người được giới thiệu.
Có lẽ đa cấp biến tướng còn có nhiều hình thái và còn tiếp tục thay hình đổi dạng theo sự phát triển của xã hội nhằm để thích nghi. Vì thế mỗi người cần tỉnh táo khôn ngoan khi đứng trước những miếng mồi mà “đa cấp biến tướng” đã giăng sẵn.
